The 28th
of February 2013 seems to mark the end of
the end of reconciliation efforts that were underway between the two
Ethiopian Orthodox Tewahido Church (EOTC) synods. Abune Matias, Archibishop of
EOTC Jerusalem, was announced as the sixth patriarch of the EOTC.
The news caught the attention of media, believers and others worldwide. Unfortunately, the optimism (for unity and peace within the church) that was developed during the last couple of months seems to be effectively dashed out by the event. Simply stated, the home synod, for whatever reasons and causes out there, has decided to follow the same course it has been following for the last two decades. And that course contradicts with the core values the church holds for centuries: forgiveness, humbleness, peace, and unity.
Patriarch Abune Matias, Google picture
The news caught the attention of media, believers and others worldwide. Unfortunately, the optimism (for unity and peace within the church) that was developed during the last couple of months seems to be effectively dashed out by the event. Simply stated, the home synod, for whatever reasons and causes out there, has decided to follow the same course it has been following for the last two decades. And that course contradicts with the core values the church holds for centuries: forgiveness, humbleness, peace, and unity.
Several
questions could be raised in relation to the election of the sixth patriarch. Was
the election timely and in the best interest and need of the church? To what
extent was the election free and fair? How and to what extent the election
reflected the church’s tradition of electing patriarchs? How and to what extent
the ruling party engineered the election? Were voters adequately and
objectively informed of candidates’ backgrounds and qualifications? Does the
winner possess the best qualities expected of a leader? Should the laity
acknowledge the new patriarch? These and other questions beg for answers. Different
answers could be provided by different people, depending on their spiritual
life, political affiliation, ethnic orientations, social networking, and even
personal benefits. However, for a
rational and responsible person, a couple of points are worth to be clearly made.
Patriarch Abune Merkorios,Google picture
Was the election necessary?
It is,
from a spiritual point of view, unacceptable and even being bogus to push
reconciliation efforts aside and rush for elections. Some argue that the home
synod has already expressed interest to continue with the reconciliation
efforts. That is a mere political gesturing; they wanted to falsely communicate
to the public that they are committed to peace and unity. It is like locking
hard your ‘French door’ and inviting a person to come into your house. Millions
of Christians expected the synod to choose a course that is wide open to accommodate
the exile synod. Unfortunately, the home synod decided to drive hard and rough
on that bumpy one-way road. The church could have benefited a lot if serious
attention and priority were given to reconciliation and unity. The election was
neither necessary nor sufficient for the smooth operation of the church as it
excludes the interest of the laity and is in sharp contradiction with what the
Bible says about peace and forgiveness.
Was the election fair?
There
were clues and ‘glues’ here and there that indicated that Abune Matias would
win the election. Special coverage was given to him in the booklet that
maintains candidates’ history and qualification, for instance. Plus, we have
seen and heard that top government officials were convening with the synod and
making ultimatums and terrors. If there is anyone this time around who denies
the role the government played in the election, s/he must be out of touch with
reality. All these testify to the fact that the election result was known much
before it was conducted, not through poll simulations but through spurious manipulations.
Were votes bought?
The
patriarch election bylaw clearly denies God’s intervention; voting decides final
election. That paved the way for manipulations of all sorts. Plus, voters who
came from the church structures all around Ethiopia testified, in one way or
another, that they were under pressure to vote for the now winner. That was
mainly why most of the votes (500 0ut of a possible 806) were harvested by
Abune Matias. This makes significant sense as the Archbishop has never been serving
in Ethiopia for quite a long period of time. I doubt that his qualifications
and services to the EOTC were well known by the voters. On the other hand,
those who were daily serving the church in Ethiopia to their capacity were
given embarrassing number of votes.
Should we acknowledge the new patriarch?
If it is
spiritually unacceptable to run for election at the expense of peace and unity
and if the election process was designed, executed, and regulated by outside
forces- the government, there is no compelling reason to get satisfied with the
election result or to accept it at all. Those who cry for the holiness of the
election have to travel extra miles to convince their minds and others’. Of course,
it is easy to justify the election by playing politics for perceived, imagined
and/or real benefits. Or, one could by default assume that “I do not care
whoever sits on that front seat”. Others might innocently believe that it is
impossible to question or discuss about issues related to how the synod
operates including election of patriarchs. For these groups of people, the
election result might be edifying and fulfilling. But for a genuine Christian
who adequately knows the church teachings and who believes in truth, all what
is done so far is well below spiritual standard.
Is future reconciliation possible?
The
probability to further pursue genuine reconciliation with the exile synod is
near zero. The exile synod has a clear precondition for reconciliation- to
reinstate Abune Merkorios to the patriarchate. The home synod has already assigned
Abune Matias as the ‘legal’ patriarch. And we are supposed to have only one
patriarch at a time. So, the difference between the America-based and home
synods is as wide and big as the physical distance between Ethiopia and North
America; it is as dark and scary as the Atlantic and as arid and hot as the
Sahara. Future reconciliation and unity are possible only if we are super lucky
to have a paradigm shift both at the church, synod, and government levels.
What would be the impact of the division?
If
reconciliation is something unthinkable henceforth, the two synods would
implicitly and/or explicitly compete for members, churches, resources, fame,
and recognition. This has already started. Christians might not have the
confidence and trust in the church leaderships- the synods. Instead of learning
and teaching the Gospel, people would tend to indulge in cursing and chasing the
other party. A protracted process of attacking each other would be the norm. This
would have a significant unfavorable impact on the growth of the church and the
moral and spiritual strength of the laity. Other anti-unity and anti-EOTC
forces might use the tension created to their advantage, by then weakening the
great church. Meaning, the EOTC would continue to suffer from both internal and
external pressures for years. In general, the number of Christians and churches
and the quality of spiritual life is unlikely to improve in the years to come.
Could the problem be solved if the two
patriarchs quit or die?
If the
two patriarchs, Abune Matias and Abune Merkorios, quit or pass away from
natural or other causes, both synods would elect their respective ones soon.
And the cycle would continue up until at least a truly transparent, accountable,
and democratic governance model is employed at church and state (national)
levels. That time, the laity would resort to, along with spiritual criteria,
the rule of law to safeguard the church. And that time, the clergy who appear
powerful now would realize that the laity would not anymore be as ‘tolerant’ as
God is. That would restore the good image of the church and of the synod, and
of Ethiopia in general. Until people work hard and smart to bring that moment
anytime soon, the church would continue abusing and killing itself.
Is there something the laity could do to ensure unity?
Unlike
the views of the many, it is for the laity possible and is a moral and
spiritual obligation to contribute towards the stabilization and unity of the
church. The top leadership is already a lame duck. The laity who are under the
two synods could eye on initiating, implementing, regulating, and sustaining partnerships
between them. That with a goal of 1) easing the tensions between the two synod
followers, 2) strengthening their collaborations to better spread God’s words,
3) building and/or renovating churches in the Diaspora, 4) supporting the poor
and poor churches and monasteries in Ethiopia, and 5) paving the way for future merger and unity.
To do
just that, Christians including the good-spirited clergy must focus not on their
respective synods but on what the church wants and needs to achieve at this
point in time. Organizing inter-synod spiritual workshops and seminars or
conferences should not be dependent upon the whims of the synods. As long as
EOTC traditions, teachings, and values are respected, Christians must be free to organizing such forums. This is extremely useful to
Diaspora EOTC church communities who belong to three jurisdictions. The neutral
churches must decide to create unity although there is no compelling and
stimulating condition to do so. Overall, if the laity decided to break the yoke
put on their shoulders and if they commit to create unity and peace among themselves,
the synod divisions might not have a noticeable negative impact. If Christians wish
to go by the status quo- cursing the synods but doing nothing else- the effect
would be titanic enough for individual Christians, the church, and Ethiopia at
large.
Muslim & Christian Common Slogan !
ReplyDeleteDuring muslim demonstrations the muslim slogan was "Allah Ak bar ! As many times as possible said.
What did say Our exiled EOTC Abune & fellow christians said ?
They said:
"Allah Ak bar!"
(Sorry God/Jesus this is demonstration of our muslim brothers)
"Allah Ak bar !"
"Allah Ak bar ! "
"Allah Ak bar ! "
( Forgot to say sorry God/Jesus this is demonstration of our muslim brothers 3 times)
"Allah Ak bar!" (Sorry Jesus this is demonstration of our muslim brothers)
"Allah Ak bar !"
"Allah Ak bar ! "
"Allah Ak bar ! "
( Forgot to say sorry God/Jesus this is demonstration of our muslim brothers 3 times)
"Allah Ak bar!" (Sorry Jesus this is demonstration of our muslim brothers)
"Allah Ak bar !"
"Allah Ak bar ! "
"Allah Ak bar ! "
( Forgot to say sorry God/Jesus this is demonstration of our muslim brothers 3 times)
"Allah Ak bar!" (Sorry Jesus this is demonstration of our muslim brothers)
"Allah Ak bar !"
"Allah Ak bar ! "
"Allah Ak bar ! "
( Forgot to say sorry God/Jesus this is demonstration of our muslim brothers 3 times)
Time & again talked, chewed, criticized,...
ReplyDeleteResult
You have not reached which enables you to found a
device that can remotely
control the destinies of country and its people, it must be recognized that the required change is within Ethiopia.
Therefore, change must take
place from within Ethiopia.
That is it !
"But for a genuine Christian who adequately knows the church teachings and who believes in truth, all what is done so far is well below spiritual standard."
ReplyDeleteአንዳንድ ጨቅሎች አሉልኻ ፦ "ዝንቱ ኵሉ ኮነ በፈቃደ እግዚአብሔር" እያሉ ሲያጨበጭቡ ትንሽ እማያፍሩ የማኅበረ ቅዱሳን ገላግልት! ከእነሱ ያረሩት በነው እንደትቢያ እስኪጠፉ ጥሬዎቹም እስኪበስሉ ቤተ ክሲያኗ ሞቷን ትኖራለች። ምን ይደረጋል!
Dear Teklu,
ReplyDeleteThank you for your insightful article. I love it. "The probability to further pursue genuine reconciliation with the exile synod is near zero.". This is the truth. We have to forget the so called "Ye hager Bet Synode", as you mentioned, it is below the spiritual standard. I think we, the EOTC believer have to focus on how can we united and strengthn our EOTC churches in the Diaspora.
Yoseph Haile
I am appaled at this writer’s purported solutions to the crisis of our church. His writing advances an anti-unity message that will evantually give way to the perpetuation of minority rule in Ethiopia. No where in his writing does he balme the regime or link the home synod with the regime that forced the selection of an unholy patriarch who was excommunicated by the a former Ptriarch who annointed him to be a bishop. While the criticism should be targeted at the regime and the synod under its control, he implicitely makes it appear the exiled synod is at fault also. How in the world he thinks that is puzzling to me! When he knew the facts so well that the exiled patriarch was forcefully removed by the regime, and that the long-standing practics of the church were violated, why he would not propose for the laity to embrace the exield synod now is mind-boggling. He wants to create a church system that never exited in our history by encouraging neutral churches to somewhat reject both synods and create their own superfical church heirachy devoid of Orthodox Fathers of high religious scholarship. I see his position as no different from Prof. Getachew’s, which triggered so much irritation because of teh anti-unity message that he seemed to advacne. Ths writer falls in the same trap as the professor himself. I wonder if Telu Abate has some Tigrean background; I just wonder!
ReplyDeleteመቅድም
ReplyDelete“… “ጥላ በጨለማ ይደምቃል” :- (ኢትኦጵ ቁ.10) በሚል “ብፁዕ ወቅዱስ አባታቸው” አቡነ ማቲያስ በዩናይትድ ስቴትስና ካናዳ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያን ሊቀጳጳስ” ብርቱ ዘለፋና ክስ አቀረቡብኝ፣ “ጥላ በጨለማ መድመቁን” አላውቀውም። አልሰማሁምና። “ጳጳስ” መሆን አለመሆናቸውንና ስለ“ግዝታቸው” በኋላ እመለስበታለሁ። ይህንን ጹሁፍ ሳነብ ከልብ ደነገጥሁ። አዘንኩም። ስለድንጋጤዬም ሀዘኔም ዝቅ ብዬ እነሣለሁ። ለዘለፋው የምለው የለኝም። አላውቅበትም። ድንገት እንኳ እንዳልሞክር “የእናቴ አጥንት እሾህ ሆኖ የሚወጋኝ” ይመስለኛል። ከዘለፋም ከዘላፊም እንድንርቅ በብርቱ ቀጥታ ተቆጥታ አሳድጋናለች። የክሱን መልስ ግን ልሞክር።
አባ ማቲያስ አሁን ይህን ሁሉ ለምን እንደፃፉ አልገባኝም። በሁለት ዋና ምክንያቶች ይኧ የሚሉትን ነገር ከፃፍኩ ሁለት ዓመት ሊሆነው ነው። እዚሁ አሜሪካ ነው የፃፍኩት። እሳቸውም ያሉት እዚሁ ነው። “ቦ ጊዜ ለኩሉ!” ያለው ለካ ሰለሞን ነው። በጊዜው መልስ ቢሰጥኡ (እኔ እንኳ ዘሐለፈ ስርየት ወለዘይመፅእ አጉበተ እንዲሉ ፈልጌ ነበር) ምን ነበር? ግራ ቀኙ፤ ወዲያውኑ በአፍላው ያነበን፣ ይዳኝም ነበር። ፍርድ ቤትም የአፈር ሽማግሌም ነገርን በትኩሱ፤ በቀነ ቀጠሮ የሚያየው ለዚህ ነው።
ሁለተኛው ምክንያት ማስተባበያ ማስረጃ ሲያጠናክሩ ሲያጠናቅሩ ነው እንዳልልም ቸገረኝ። በዚያ ጽሁፌ ውስጥ ያነሳኋቸውን ነጥቦች ሙሉ ለሙሉ በዚህ ጽሁፋቸው አምነው ተቀብለዋል። እርግጥ ጥርት አድርገው አልተቀበሉም። ዙሪያውን ዞረዋል አማለዋል። ማማለል (equivocation) መሸሽ እንጂ መካድ አይደለም። ሽሽት ጊዜያዊ ነው፤ የቁርጥ ቀን ሲመጣ ሶስተኛው ነጋሪት ሲመታ መሸሻው ወይ ይጠፋል ወይ ያጥራል።
እርግጥ ለሽሽቱ ማድመቂያ ብዙ አጀብ አሰልፏል። የወያኔ፣ የአባ ዶ/ር ጳውሎስ የትግሬ የሌሎቹም ተቆርቋሪ ሆኖም ቀርበዋል። ይህ በእኔ ግምት አያዋጣም። ሌሎችንም አባሪ፣ ተባባሪ፣ ተከሳሽ ያደርጋቸዋል፤ ያም ባይሆን እሳቸውን ነፃ አያወጣቸውም።
የ“ጳጳስ” ማቲያስን ክስ እስቲ በየዘርፉ ከፋፍዬ ለማየትና ለማሳየት ልሞክር። ከዚህ በኋላ ከእኔ ጋር ይስማማሉ ይቅርታም ይጠይቃሉ። ተስፋ ነው። ሰው በተፈጥሮው ሊማር፤ ሊፀና እንደሚችል ተደርጎ የተሠራ መሆኑን ስለማምን ነው። የ“ቀን ብርሃን” ስለሚያልፍ እንዳሉ አውቃለሁ።
ዋናው የክስ ርእሶች
ስለከበደኝ ስለሰቀጠጠኝ አሻሽዬ ነው ክስ ያልኩት። ብናገር አባ ማቲያስ የፃፉት “ዘለፋና ስድብ” ነው። እነዚህን እንደቃላትም እንደ ተግባርም እፈራቸዋለሁ። እጠላቸዋለሁ። በቃልነቱም በድርጊትም ተግባር የሚያደርግ ሰው ያስፈራኛል። ክሶቹ እነኝሁና: – ዋናዎቹ
1) ያላልኩትን ያልሆንኩትን ብለኧኛል
2) ለአገራቸው ለቤተክርስቲያናቸው ባለውለታ የሆኑትን ዘለፍክ
3) ትግሬ ትጠላለህ፣ ናቸው
ሀ) አባ ማቲያስን በተመለከተ
1) አባ ማቲያስ ከኒውዮርክ ቤተክርስቲያን ምዕመናን በፖሊስ አስደብድበው አስባረዋል ብዬ ነበረ። ምዕመናኑ በፖሊስ ተደብድበው መባረራቸውን አማለዋል (equivocate) እንጂ አልካዱም። ለዚህ ጉዳይ በፃፉት እንዲህ ይላሉ።
“እንደ ውነቱ ከሆነ በሃገረ ስብከቱ የነበረው ምኞት…ለማስወታጥ ሳይሆን በእናቲቱ ቤተክርስቲያን ቀኖና፣ ቅዱስ ሲኖዶስ ባወቀው አዲስ አስተዳደር መዋቅር የሰሜን አሜሪካ አስተዳደር በሰላም ቢቀበሉ ኖሮ እምቢ ስለአሉ…ፖሊሶቹ ህጋዊ እርምጃ ወሰዱባቸው…”
ታዲያ እኔ ምን አልኩ። እርስዎ ሕጋዊ እርምጃ አሉ። እኔ ድብደባ አልኩ እንጂ የአሜሪካ ፖሊስ ይደበድባል። ይገላልም። በተለይም የኒዮርኩ በዚህ ዝነኛ ነው።
እስቲ ገልጠን እንየው። ቅዱስሲኖዶስ የሚሉት የእነ ጳውሎስን ነው? ዋና ፀሐፊው የአባ ጳውሎስ ትንሽ ወንድም ነው። አዲሱ አስተዳደር የትኛው ነው? የወያኔን ነው የአባ ዶ/ር ጳውሎስን? ወይስ ሁለቱም “በተዋህዶ ከበሩ” ነው? አዲስ አስተዳደር የሚሉት አብዛኛውን የሕይወት ዘመናቸውን አሜሪካ ያሳለፉት አቡነ ይስሐቅን አንስቶ አባ ማቲያስን የተካው ነው? ታዲያ ይህንን አዲስ አስተዳደር አልቀበል በማለታቸው ምን አጠፉ? አገር አልቀበል ያለውኮ ነው። አሜሪካ ያለ ኦርቶዶክስ ምዕመን 99.9% ያልተቀበለው ነው። ኢትዮጵያም ቢሆን የትግራይ ሕዝብ አልቀበል ብሎ ጳጳሱን በመጡበት መልሶ የለ?
አንድ ትልቅ ትምህርት እናገኛለን። ኢትዮጵያ አባ ዶ/ር ጳውሎስ በጠራራ ፀሐይ በታጣቂ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ በጥይት ይገላሉ/ያስገድላሉ። አባ ማቲያስ ለዚህ ሥራ የኒውዮርክን ፖሊስ ተጠቀሙ። ተሻሽሏል። “…ከመምህሩ ደቀ መዝሙሩ!” እንዲሉ።
The comments by "Ancient Ethiopia" actually begin with this text:
DeleteHere is the real face of the so called aba matiyas
ከአሰፋ ጫቦ (ሳንሆሴ – ካሊፎርኒያ)
ምንጭ: ኢትኦጵ ቅፅ 2 ቁጥር 019 ታሕሳስ 1993 ዓ.ም
በጥቅምት ወር 1992 ታትሞ በወጣው “ኢትኦጵ” መፅሔት ቁጥር 005 ለ“ብፁዕ ወቅዱስ ዶ/ር አቡነ ጳውሎስ፣ “ፈጣሪ የእርስዎን ልመና ሰምቶ ኢትዮጵያን ይባርካታል?ሽ”” በሚል ርዕስ አቶ አሰፋ ጫቦ ባቀረቡት ፅሁፍ በሰሜን አሜሪካ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሐዶ ቤተክርስቲያንና ሊቀጳጳስ የሆኑትን አቡነ ማትያስንም “የወያኔና የሻዕቢያ የነፍስ አባት” ሲሉ ገልፀዋቸው ነበር።… ሌሎች ጉዳዮችንም አንስተውባቸው ነበር። አቡነ ማትያስ ይህንን የአቶ አሰፋን ፅሁፍ ካነበቡ በኋላ “በኢትኦጵ” መፅሔት ቁጥር 010 በየካቲት ወር 1992 “…ጥላ በጨለማ ይደምቃል” ሲሉ ምላሽ ሰጡ፤ አቶ አሰፋ ጫቦ ደግሞ በዚህ እትም ለአቡነ ማትያስ ምላሽ፣ የራሣቸውን የአፀፋ መልስ ይሰጣሉ። አቡነ ማቲያስ በአሜሪካ “የትግራይ ስብከት ሊቀጳጳስ” እንጂ “የኢትዮጵያ ሊቀጳጳስ” ሊባሉ አይገባም፣ የሚወክሉት የአንድ ክልልን ነው የሚሉት አቶ አሰፋ ያለፈውን ፅሁፍ እያስታወሱ ምላሽ ስለሚሰጡ፣ ለአንባብያን ግልፅ ሆኖ ቀርቧል።
******************
ማሳሰቢያ
“ብፁእ ወቅዱስ አባታቸውን አቡነ ማቲያስን፣ ከርመው ከርመው መልስ ሰጡ ብዬ በዚህ ጽሁፍ ውስጥ ወቅሻለሁ። የኔ የራሴ ከርሞ፣ ከርሞ መጣ! የዘገየው በኔ ጥፋት አይደለም። በ“ኢትኦጵ”ም ጥፋት አይደለም። በፖስታ ቤቶች ጥፋት ነው። እኔ ይህንን ጽሁፍ ከላክሁ መቼና መቼ ነው። ለ “ኢትኦጵ” ሣይደርስ ቀረ። ፖስታ ቤቱንም እንዳልወቅስ ሁለት ሆኑብኝ። የአሜሪካውና የኢትዮጵያው። ከመውቀስ ይልቅ እንዲህ ያለ ነገር አልፎ አልፎ የሚደርስ ነው ብዬ ማለፉን መረጥኩ።
የእኔው መልስ ጠንከር ያለ ሊመስል ይችላል። መምሰል እንጂ አይደለም። “ብፁእ ወቅዱስ አባታቸው” ያሉኝ ቢገኝ፣ የወቅቱን “ኢትኦጵ” እንደገና ፈልጎ ማንበብ ነው። የእኔን ብቻ ማንበቡ ሙሉውን ምሥል አይሰጥም ብዬ እፈራለሁ። “ብፁዕ ወቅዱስ አባታቸው አቡነ ማቲያስ” ያሉኝ ነገር አውቀን በድፍረት ሳናውቅ በስህተት ከሰራነው ኃጢአት… እምአሠረ ሰይጣን እግዚአብሔር ይፍታችሁ… ከሚል የወጣ አይመስልም?? ከመፍታት በፊት ይህንኑ ሰይጣን ከቤታቸው ቢያስወጡት ብዬ ነው። ጠንክሮም ከሆነ አቅጥናችሁ አንብቡት።
አሰፋ ጫቦ
******************
2. “አቡነ አረጋዊን በሚመለከት”
ReplyDeleteይህን ነጥብ የተሻለ ለመረዳት ለዚህ ምክንያት የሆነውን፤ ጥዋት የፃፍኩትን አንባቢው ከ “Ethiopian Review” dec. 98 ወይም “ኢትኦጵ” 005/92 እንደገና ቢያነብ ደስ ይለኛል። እዚያ ላይ “አባ ማቲያስ በጓሮ በር መጡ” ብዬ ነበር። ኢየሱስን መጥቀሴ ነበር። ሌባ በጓሮ በር ይመጣል ብሎ ነበረና፤
ታሪኩ እንደዚህ ነው። አሜሪካ የኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን አብዛኛው ለሁለት ተከፍሏል። በትግሬና በቀሪው ኢትዮጵያዊ ምዕመናን መካከል ከፍፍሉ የተጀመረው በ1982 በጋ እዚህ Los Angeles ነው ዘመኑን ልብ ይሏል። ወያኔ አዲስ አበባ የገባበት ነው። ይህንን ቤተክርስቲያን በጎሣ ከፋፍለው የሄዱ አባ ዶ/ር ጳውሎስ ናቸው። አቡነ አረጋዊ የዚህ ክፍፍል ውጤት ነው። እንደተቋቋመ አቡነ አረጋዊም ለሁለት ተከፈለ። በጎጥ መሆኑ መሰለኝ። በሎስ አንጀለስ ከተማና አካባቢው የሚገኝ በግምት 99% የሚሆነው ኦርቶዶክስ ወደ ሁለት የማርያም ቤተክርስቲያኖች ይሄዳል። በግምት 1% ወደ ሁለቱ አቡነ አረጋዊ ቤተክርስቲያን ይሄዳል።
አሁን የ“ዩናይትድ ስቴትስና የካናዳ ሊቀ ጳጳስ” አባ ማቲያስ ሊነግሱ የመጡት ለዚህ ከተከፈለው አቡነ አረጋዊ ቤተክርስቲያን ለአንደኛው ነበር። “አባ ማቲያስ በጓሮ መጡ” ስል ይህንን ነበር። ጓሮ በእኔ ግምት በዚህ አገባብ አንድምታ ነበረው። አንድም ኢየሱስ ያለው ነው። ሌሎቹ 99% ትተው ወደ አፈነገጠው ሄዱ ነው። ሌላው “ከጤፍ አቅም ጥሬ” እንዲሉ ይህንን ሁለት የተከፈለ ትግሬም ተቀበሉ ነው። በዚህ ደረቅ እውነት ላይ ክርክር የላቸውም። ግዙፍ እውነት ላይ ማድበስበስና ከጭብጥ ውጭ ሁካታ ከተፈጠረ እውነቱ ሊዋጥ ይችላል የሚል ተስፋ ያላቸው ይመስለኛል። እኔ እንደመሰለኝም!
3. የመስቀል፣ ሽብርን በሚመለከት፣
በጥዋቱ ጽሁፌ አባ ማቲያስ ሱዳን ነበሩ ብያለሁ። አልነበሩም ተሳስቻለሁና። ይቅርታ እጠይቃለሁ። የተሳሳተ መረጃ የሰጠኝንም ወቅሻለሁ፣ አዝኗል። ከጀርባው የነበረውን ታሪክ እንደገና ለማስረዳት እገደዳለሁና ይፈቀድልኝ። ካርቱም ደርግን መውጊያ ከሆኑት ዋንኛው ነበረች። ኢትዮጵያን ማፍረሻ መዲና ነበረች። የወያኔ፣ የሻዕቢያ የኢሕዴአ፣ ኢሕአፓ፣ ኦነግ፣ ኢዲዩ… ጠቅላይ ጦር ሰፈር ነበረች።
እንደሚታወቀው ጦርነት በአብዛኛው ሁለት ዘርፍ አለው። ያውቀው የጠመንጃና የሕሊና መስለቢያ (ፕሮፖጋንዳ)። የጥይቱ ክፍል ጠመንጃ ይዞ ዘምቷል። የሕሊና፣ ወኔ መስለቢያው ክፍል ራዲዮ፣ ጣቢያ ነበረው። ለዚህም ካርቱም የአንድነት ድምፅ ወይም Radio Free Ethiopia ነበር። አባ ማቲያስ በዚህ ጣቢያ “የመስቀል ሽብር” በተባለ መለከት “ዘመቱ”።
አሁን ጥያቄው ይህ ራዲዮ ጣቢያ የማን ንብረት ነበር? ወጭውን የሚሸፍን ማነው? እንዴትስ ተቋቋመ? ከሲ.አይ.ኤ. (CIA) ጋር ግንኙነት ነበረው? ከአባ ጋር የሚያከራክረው ይህ ነው። ይህን በጠራ ሁኔታ ለመናገር አሁንም ጥቂት እርምጃዎች ወደፊት ፈቅ ለማለት እገደዳለሁ።
የኢትዮጵያ ሕዝቦች ዴሞክራሲያዊ አንድነት (ኢሕዴአ) በግንቦት ወር 1974 እዚህ አሜሪካ ካሊፎርኒያ፣ ፓሣዴና ከተማ ይቋቋማል። 13ቱ መስራች አባላት: – 1/ኮ/ል አለማየሁ አስፋው 2/ኮ/ል ሰለሞን በለጠ 3/ኮሞዶር ጣሰው ደስታ 4/ሻምበል እሥራት ደፈረሱ 5/ሻለቃ ዮሴፍ ያዘው 6/አቶ ደረጀ ዴሬሣ 7/አቶ ሰለሞን ዴሬሣ 8/ዶ/ር አደም አብደላ 9/አቶ ዮሐንስ መንገሻ 10/ኢንጂነር ሞገስ ብሩክ 11/አቶ ዳንኤል መስፍን 12/ወ/ሮ ሐና ይልማ ዴሬሣ 13/አቶ ክፍሌ ወዳጆ ነበሩ።
ይህንን ድርጅት በሚመለከት “የኢትዮጵያ አንድነት ትዝታና ትግል” በሚል የዚህ ድርጅት መሥራችና መሪም የነበሩት ኮሞዶር ጣሰው ደስታ አምና እዚህ አሜሪካ አንድ መጽሐፍ አሳትመዋል።
ስለዚህች ትንሽ መፃፍ (268 ገጽ) ትንሽ መናገር ይፈቀድልኝ። ይህ መጽሐፍ በቅርቡ ከታተሙት እንደ ክቡር አቶ ሀዲስ አለማየሁና አምባሳደር የነበሩት ስለ ኤርትራ ከፃፉት ጋር የሚደመር ነው። የታሪክ የመጀመሪያ ምንጭ (primary source) ተብሎ ሊወሰድ ይችላል። ኮሞዶር ጣሰው ወዳጄ ናቸው። እንደታተመ አራት ኮፒ ልከውልኝ ሶስቱን ኢትዮጵያ ለወዳጆቼ ልኬአለሁ። እዚህ በፀሐይ አሳታሚ ድርጅት አማካይነት ይሸጣል። እንደኔ ኢትዮጵያ ቢታተም የበለጠ ደስ ይለኝ ነበር። አሁን ስለዚህ ሬዲዮ ጣቢያ የምጠቅሰው ከዚሁ መጽሐፍ ነው።
“…ከዚያድ ባሬ ጋር አንዳንድ … ጉዳዮችን ማስፈቀድ ሲ.አይ.ኤን ስለአላስደሰተ…አራት የሚሆኑ የሲ.አይ.ኤ. ባልደረቦች… ያልተደሰቱ መሆናቸውን ገለጡ። …ሬዲዮኑን ከበጀት ጋር በቅርብኡ ስለምንሰጣቸው… ስላሉ ለሱዳን መከላከያ አዲስ የተከሉትን ሬዲዮ/ወይዘሮ ሃና ይልማ ተረክባ ራዲዮኑን ልታስፈቅድልን ችላለች። ሲ.አይ.ኤም በገባልን ቃል መሠረት ድጋፉን ከራዲዮኑ የሥራ ማስኬጃ በጀት ጋር ሰጥቶን በአየር የአንድነት ድምፅ ራዲዮ ወይም ራዲዮ ፍሬ ኢትዮጵያ”….መልእክት ማስተላለፍ ጀመርን።….
…ኢሕዲአ… የሥነ ልቦና ትግሉን በትጥቅ ትግል ለማጠናከር ችግር የገጠመው ቢሆንም በየወሩ የሚሰጠው $37,000 (ሰላሳ ሰባት ሺህ ዶላር) ያስገኘው ውጤት ቀላል አይደለም።
በሐይማኖት መልክ ፕሮጀክት መላኩ በሚል ለኦርቶዶክስ ተዋህዶ አማኞች …እንደነ አቡነ ማቲያስ የመሰሉትን የሃይማኖት መሪዎች በማዝመት….”
እዚህ ላይ እኔና አባ ማቲያስን ድንገት ሊያከራክሩ የሚችሉ ነጥቦች ሊኖሩ የሚችሉ ይመስለኛል። የዕምነት የአይዲኦሎጂ ጉዳይ ነው። “የጠላቴ ጠላት ወዳጄ ነው” በሚል ከሲ.አይ.ኤ ጋር ሠራሁ ሊሉ ይችሉ ይሆናል። በእኔ አስተያየት ደርግ ወይም “ዘመነ ደርግ” ለጵጵስና ያበቃቸው በመሆኑ ጠላትነቱን መቀበል ይከብደኛል። የጠቡ ምንጭ የኢየሩሳሌም 300.000 ብር ነው፣ አላማውን የሚወስነው ግቡ ነው ሊሉ ይችሉ ይሆናል። ከኢየሩሳሌም ሐገረ ስብከት ተባረው ዛሬ ይኧው አሜሪካና ካናዳን የመሰለ ሃገር ተሹመዋል። ኢትዮጵያም የዚህ ሁሉ ድርጊት ጥርቅም ዛሬ እንዲህ አድርጓታል። የማያከራክረው፣ በእርግጥ የማያከራክረው ግን ለሲ.አይ.ኤ አልሠራሁም ሊሉ አይችሉም።
4/ የወያኔ የነፍስ አባትነትን በሚመለከት
ReplyDeleteአባ ማቲያስ በፃፉት ወያኔና ሻዕቢያን በሚመለከት እንዲህ አሉ: – “…የወያኔና የሻዕቢያ የነፍስ አባት የነበሩ ናቸው ብለውኛል። የሻዕቢያውን ትተን ስለወያኔ ብንነጋገር የተሻለ መሰለኝ። አቶ አሰፋ ካመጡት ዘንድ ልንገርዎ። ወያኔ በራሱ ተማምኖ በፖለቲካ ተሰልፎ ታግሎ፣ በኢትዮጵያ ሕዝብ ድጋፍ ደርግን ያሸነፈ፣ እንደእርስዎ በካሕናት ብብት ገብቶ ሲውተፈተፍ አልታየም… ድሮም አላደረገም አሁንም ሲያደርግ አይታይም።”
5/ የክብር ጥሪን በሚመለከት
አባ ማቲያስ ከአሜሪካ ወደ ኢትዮጵያ መዲና እንዴት እንደተመለሱ የፃፉትን አሁን ደግሞ እንይ፤
“…ወያኔ ሲተካ እ.አ.አ. በ1999በታህሳስ ወር ሲኖድስ ስብሰባ…በተደረገልኝ የክብር ጥሪ አዲስ አበባ ስደርስ ከቀኖና ቤተክርስቲያን ውጭ ተወግዤ ነበር። አሁን ቅዱስ ሲኖዶስ አለአግባብ የተላለፈብዎትን ውግዘት አንስቷል ብሎ ሲነገረኝ…”
ይህንን ማመን ያስቸግራል። እኔን ያስቸግረኛል። አባ ማቲያስ እዚህ የሚሉትን መካከለኛ ሚዛን (Reasonable man’s standard) እንየው። ይህ reasonable man standard የሚሉት ተራ “ለአዳሜ” የሚሆን መለኪያ ነው። አንዳንድ ሰዎች በእድሜአቸው… በእውቀታቸው… በሥልጣናቸው… “የተሻለ ማወቅ ነበረብህ” ተብለው ላቅ ባለ ሚዛን ይመዘናሉ። አባ እርከናቸው “ላቅ” ያለ ነው። ቢሆንም እስቲ በዚህ በተራ “በአዳሜ” ሚዛን እንያቸው።
ሀ/ ከአስር አመት በላይ መወገዜንና ከስልጣን መባረሬን ሳልሰማ ኖሬ አሁን አዲስ አበባ ስገባ በ83 ሰማሁ ይላሉ። መነኩሴ ናቸውና “ልጅ ውላጅ” የላቸውም እንበል። ልጅ ውላጅ ቢጠፋ ዘመድ አዝማድ ጠፋ? ጳጳስን ያክል ነገር ተወግዞ (ይህ በየአዘቦቱ የሚሆን አይደል!) ወሬ ሳይሰሙ ኖሩ? ይህ እንደ አሸን እንግሊዝ አሜሪካ የሚፈሰው ኢትዮጵያዊ ይህችን ከመጤፍ ሳይቆጥር ቀርቶ ሣያወራ ቀረ?
ለ/ ሲኖዶስ ደግሞ ባለጉዳዩ፤ ተወጋዡ ተከሣሹ በሌሉበት “ውግዘቱን አነሣ?” እንዴት ብሎ? ገንዘቡ አልተሰረቀም አለ? ይርጋ ያግደዋል አለ? ለመሆኑ ውግዘቱ እንዲነሣ ሃሳቡን ማን መጀመሪያ አቀረበ? ተመሪ ሆነን “I MOVE A MOTION” የምንለው ትዝ አለኝ። “እንቅስቃሴን ማን አንቀሳቀሰው?” ምን ብሎ ሻረው? ገንዘብ መዝረፍ ማስወገዙ ማስቀጣቱ ቀርቷል.. “ያረጀ ያፈጀ” የፓትርያርክ ተክለ ሃይማኖት ዘመን ባህል ነው አለ? እነዚህን የመሳሰሉ ሌሎችም ቀላል ጥያቄዎች እንዳነሣ ሕሊናዬ ይገፋፋኛል። ሕሊና ግን ያስፈልጋል!
ጨዋ የሚባል ማን አለና፣
ደሞ ማን ምንትስ ሊሆን!….
6. ትግሬ መጥላትን በሚመለከት
አባ ማቲያስ ዘረኛና ትግሬን ትጠላለህ! በሚል ተነስተው እንዲህ አሉኝ።
“…. በትግሬ ብሔረሰብ ከባድ ጥላቻ እንዳለብዎና… አእምሮዎ እንደተጨነቀ… ያሳያል። ….የዘረኝነት በሽታ… ከአእምሮዎ እንዳይበጠበጥ ተፈርቶ የትግሬ ዘር የሆነ ሁሉ ከምድረ ገጽ ማጥፋት አይቻል…”
አባ ማቲያስ! በእኔ ይሁንብዎ! አቅቶት እንጂ ከምድረ ገጽ ሊያጠፋ የሚፈልገውንና የተነሣውን እኔም እርስዎም አገርም ያውቀዋል።
ይህ “ትግሬን ትጠላለህ” ሁለት ነገር አስታወሰኝ። ዶ/ር ሳሙኤል ጆንሰን “Patriotism is the last refugee of scanndal” ይላል። “ብሔርተኝነት የቀጣፊዎች (የዕቡዮች) የማታ ማታ መወሸቂያ ጓዳ ነው።” እንደማለት ነው። አባም ማጣፊያው ሲያጥር ይህን ጉድጓድና ጓዳ መከታና ጋሻ ሊያደርጉ የፈለጉ መሰለኝ።
ReplyDeleteአባ ማቲያስ!? ኖ… ኖ…! በጣም ኖ! እስቲ መዝገቡ ቀርቦ ይታይ። አሰፋ ጫቦ ስለትግሬ የተናገረውን እንይ! በከፊል እንዲህ ይላል: -
“ወያኔን መረዳት ያለብን ይመስለኛል። ይህንን አለማድረግ አገራችንን (ታሪካችንን) መረዳት አለመቻል ይሆንብናል።… የትግራይ ሕዝብና ትግራይ ህመሙ ምንድነው? በ1966 ኢትዮጵያ በዓለም ከመጨረሻዎቹ ኋላ ቀር አገሮች ነበረች። ትግራይ ደግሞ በኢትዮጵያ የመጨረሻዋ ኋላ ቀር ነበረች።
“ትግራይ የኢትዮጵያ የጦር አውድማ ሆና ኖረች። የአድዋም የማይጨውም።… በዚህ መሬቱም ከብቱም ሰዉም መውደሙ እርግጥ ነው። ….ኃይለ ስላሴ የትግራይን ሕዝብ ከጣሊያን ጋር ተባበራችሁ በማለት በሩን ቀረቀሩበት… “
“በአንፃሩ የኢትዮፕያ (የአበሻ) ታሪክ የምንለው በዋነኝነት የትግራይ ታሪክ ነው። ያሬድ ትግራዊ ነው… ክብረ ንግስት ምንጩ ትግሬ ነው። ፍትሐ ነገስት የገባው በትግሬ ነው። አክሱም ጽዮን ትግሬ ውስጥ ነው። በገዛ ዳቦዬ ልብ ልቡን አጣሁት የሚሉት ያላቸው ይመስለኛል።”
“በዚህ የቆየ ጫና የተነሣ የትግሬ ሰው ሰፋ – ዘለግ (cosmopolitan) ለማየት እድል ያገኘ አይመስለኝም።… ይበልጥ ወደ ውስጥ የመመልከት ዝንባሌ ያለው ይመስለኛል። መንደርተኛ መሆኑም የዚህ የተከበበ (besieged mentaligy) መንፈስ ውጤት ይመስለኛል… “
(ጦቢያ መስከረም/92)
አሰፋ ጫቦ ስለትግሬ በመስከረም የፃፈው ይህ ነው። አባ ማቲያስ ደግሞ አንብበውታል። ማንበባቸውን የማውቀው ከዚሁ የጦቢያ ቅጂ በክሳቸው ውስጥ ጠቅሰዋል። ይህ ከደራሲ/ገጣሚ Rudyard kipling ግጥሞች አንድ (ሁለት) ስንኝ አስታወሰኝ
“If you can bear to heard the truth you’ve spoken,
twiseted by knaves to make a trap for fools.”
1/ የባለውለታዎችን ስም ስለማጥፋት
የአባ ማቲያስ ሌላው ክስ “የራሳቸውን ክብርና ጥቅም ለኢትዮጵያ ሕዝብ ጥቅም የሰዉትን” የሚመቀኙ ሰንካላ ፍጡር ናቸው የሚል ነው። በከፊል ለዚህ መስዋዕት የሆኑትን ሲዘረዝሩ አፄ ኃይለ ስላሴን፣ ደረጀ ደሬሣን፣ አቡነ አብርሃምን፣ ሻምበል አስራትን ይጠቅሱና ከ50 ይበልጣሉ ይሉኛል።
አፄ ኃይለ ስላሴን ለጊዜው እንተው። ምድባቸው ሌላ ነው። እስቲ የእነዚህን የአባ ማቲያስ በድርጊት “አንድ አካል አንድ አምሣል” የሆኑትን የታሪክ ማሕደር ከፍተን እንይ።
ሀ/ አቡነ አብርሃም
በ1928 መጋቢት ወር ከልዑል ራስ እምሩ የተላከ 30.000 ጠገራ ብር አቶ ዮሐንስ አብዲና አቶ ሀዲስ አለማየሁ አቡነ አብርሃም ዘንድ በአደራ ያስቀምጣሉ: – በጦርነቱ ውስጥ ነው። የመንግስት ገንዘብ ነው። አሁን የኢትዮጵያ ጦር ሲፈታ አቶ ዮሐንስና አቶ ሐዲስ ወደ ሱዳን ሄደው መሣሪያ፣ መድኃኒት ስንቅ… እንዲገዛ ይታዘዙና ደብዳቤ ይዘው ገንዘቡን ለመውሰድ አቡነ አብርሃም ዘንድ ይሄዳሉ። ከዚያ የሆነውን ከእኔ ይልቅ የአይን ምስክሩ ክቡር አቶ ሀዲስ አለማየሁ ይናገሩ። ገንዘቡን ሲጠየቁ የአቡነ አብርሃም መልስ: -
“… ትናንት እናንተ ከሄዳችሁ ጀምሮ … አገላብጬ ባየው አቸጋሪ ሆኖ አገኘሁት” አሉ ጳጳስ።… “እንዴት ነው አስቸጋሪ የሆነው?” አላቸው ዮሐንስ፤ “አያችሁ ልጆቼ… ይህ የመንግስት ገንዘብ በእኔ እጅ መሆኑን ብዙ ሰው ያውቃል። ስንቅ ተሰናድቶ ወደ ጦርነቱ ግንባር የሚላክበት ጊዜ ሲደርስ… ይረዱኛል ብዬ ላሰብኋቸው ነጋዴዎችና አንዳንድ ታላላቅ ሰዎች እንዲያውም እኔ ራሴ ነኝ የነገርሁዋቸው… ራስ እምሩ… ድል ሆነው መመለሳቸውን ታውቃላችሁ፣ እነራስ ካሣም ድል መሆናቸው ከታወቀ ቆይቷል። ጃንሆይም ድል ሆነው መመለሳቸው ይነገራል።…ጣሊያኖች… የመንግስት ስልጣን ከያዙ አምጣ ቢሉኝ ምን እመልሳለሁ?… “
ተስፋ ሣይቆርጡ በነጋታው አቶ ሀዲስና ዮሐንስ ሲመለሱ አቡነ አብርሃም እንዲህ አሉ: – “ትናንት ነግሬያችኋለሁ። ሌላ ነገር የለም። እዚህ እየተመላለሳችሁ አታስቸግሩኝ” አሉና ዘበኛውን ጠርተው “እነዚህን ሁለት ሰዎች አታስደርሳቸው…” ጣሊያኖች ኢትዮጵያን ከያዙ በኋላ እኒያ ጳጳስ የኢትዮጵያ “ፓትርያርክ” ሆነው ተሾሙ። (“ትዝታ” ሀዲስ አለማየሁ ገጽ 100 – 105)
እንግዲህ አቡነ አብርሃም ማለት እኝህ ናቸው። ነበሩ። የመጀመሪያው ፓትርያርካችን ጣሊያን ገና ሳይገባ የገበሩ ነበሩ። አባ ማቲያስም እኔም የረሳኋቸው ሌላም ጳጳስ ነበሩ። ኢትዮጵያ በጣሊያን የተሸነፈችበትን ሁለተኛ ዓመት ለማክበር አቡነ ዮሐንስ ሮማ ተገኝተዋል። ከሙሶሎኒ እጅ የወርቅ መስቀል (ትልቅ) ተሸልመዋል።
ለ/ ደረጀ ዴሬሣና አስራት ደፈረሱን በሚመለከት
ReplyDeleteእላይ እንደገለፅኩት እኒህ ሁለቱ የኢሕዴአ መሥራች አባል ናቸው። በዚህ ሥራቸው ምን… ከማን ጋር እንደሠሩ እስቲ ለማየት እንሞክር። ከኮሞዶር ጣሰው መጽሐፍ ልጥቀስ: -
“…ከኢሕዴአ የቋሚ አባላት ውስጥ በሲ.አይ.ኤ ተመርጠው ከወያኔና ከሻዕቢያ ጋር ግንኙነት እንዲጀምሩ የተመደቡት: – ወይዘሮ ሐና ይልማ ከኦነግ ጋር፣ ሻምበል አሥራት ደፈረሱ ከወያኔ ጋር ሲሆን፣ አቶ ደረጀ ደሬሣ… ወይዘሮ ሐና እና ሻምበል አሥራት የሚያደርጉትን አቀናባሪ ነበር።… ደረጀ ሕመሙ እየጠናበት ሲሄድ… በሠራው ስህተት መጸጸቱን የገለፀልኝ: – ወይኔና ሻዕቢያ ኢትዮጵያን ከተከፋፈሉ በኋላ ነበር።
…ሻምበል አሥራት ደፈረሱ በሱዳን ግንባር የወያኔ፣ ኋላም የፕሬዚዳንት መለስ ዜናዊ ተጠሪ ከነበረው ፍስሐ ጋር የፈጠረው የጠበቀ ግንኙነት … በሲ.አይ.ኤ የገንዘብ ድጋፍ…. ሲመራ የቆየውን የአንድነት ድምፅ ራዲዮ ጣቢያ ነጥቆ ለወያኔና ሻዕቢያ እንዲሰጥ ማድረጉ ነበር…”
ታሪኩ ይኧው ነው። የቀረ ነገር ቢኖር ከአሜሪካ National security council ጋር በመነጋገር ከሲ.አይ.ኤ ጋር ቀጥታ ግንኙነት የነበረው ደረጃ ሊረሣ መሆኑ ነው። ሁለቱም ሞቱ። ደረጀ “የለፋበትን” ሳያይ ሞተ። ሻምበል አሥራት አዲስ አበባ ደርሶ የሽግግር ምክር ቤት አባል ከሆነ በኋላ ሞተ። አሜሪካ ሆኜ እንደሰማሁት ወያኔ በቅድስት ስላሴ የ“ክብር አቀባበር” አደረገለት ተባለ። እንደሰማሁት ነው።
እናንተው ፍረዱ! አባ ማቲያስ ለመሥዋእትነት የበቁ ጀግኖች የሚሏቸው እነዚህን ነው።
ጥቃቅን ነጥቦች
በዚህ ጽሁፍ መግቢያ “ጳጳስ መሆን አለመሆናቸውን፣ ስለ ግዛታቸው… ስለድንጋጤም ሐዘኔም ዝቅ ብዬ እነሣለሁ” ብዬ ነበር። አሁን እንዳነሣ ይፈቀድልኝ: -
ሀ/ ስለጵጵስናው: – የአሜሪካና የካናዳ ሊቀጳጳስ አይደሉም። ይህንኑ አባ ማቲያስ ራሳቸው በአንድ ሌላ ጽሁፍ ነግረውናል። ፓትርያርክ ጳውሎስ ሌላ አቡነ ማትያስ ካናዳ ለሚኖሩ አራት ኢትዮጵያዊያን ሾመው ሰደዋልና።
ለ/ የአሜሪካም አይደሉም። በሙሉ አይደሉም ማለት ይሻላል። የሚወክሉት በአሜሪካ ከሚገኘው ኦርቶዶክስ ምእመን ውስጥ ከ1% በታች የሆነውን አንድ ብሔረሰብ ነው። እርግጥ በአሜሪካ የትግራይ ብሔረሰብ ሐገረ ስብከት ጳጳስ ሊባሉ ይችሉ ይሆናል።
ሐ/ ጳጳስ መሆን አለመሆናቸው ያከራክራል። የሚያከራክረው እኔኑ ከእኔ ጋር ነው። የሕግ፣ የሞራል፣ የቲኦሎጂ ወይም የሲኖዶሱን ሕግ ይመለከታል። በዚህ ላይ ያለኝ እውቀት ጆሮ ጠገብ ነው።
በሕግ ውስጥ “በተመሣሣይ ጉዳይ” ከኋላ የመጣ የፊተኛውን ሥሙን ባይጠራ እንኳን “ይሽረዋል” ይላል። Impliedly repeated የሚሉት። አንድ ጳጳስ በሕይወት እያለ ተመሣሣይ ስም ያለው ሌላ ጳጳስ አይሾምም። ከተሾመ ደግሞ የፊተኛው የለም ማለት ነው። አሁን ለካናዳ የተሾሙት ስም ማቲያስ ነው። ሁለት ማቲያሶች ሊኖሩ አይችሉም። ከኋላ የመጡት ማቲያስ የፊተኛውን ማቲያስ ይሽሩታል። ይተኩታል። እንግዲህ ይህ ከሆነ (ልክ ነኝ ብዬ ተስፋ አደርጋለሁ) በእኝህ በኔው አባ ማቲያስ ላይ ይህ ተሽሯል የተባለው የአቡነ ተክለ ሃይማኖት ውግዘት ፀንቶ ይሆን?
ስለ ድንጋጤዬና ሃዘኔ
ሰው በተፈጥሮው የሁለት ግጭቶች (የክፉና የበጎ፣ good v evil) መታገያ መስክ ነው። አንዳንዱ ላክ ክፉው ፣ሌላው ላይ በጎው ገኖ፤ ነጥሮ ይወጣል። አብዛኛው ሰው እነዚህን ተፃራሪ ኃይላት አቻችሎና አጣጥሞ የሚኖር ይመስለኛል። ይህ ካልሆነ መኖር አይቻልምና! አንዳንዴ ክፍው ይገንና አናት ላይ ይወጣል። ዛሬ በኢትዮጵያ መንግስትነት ተይዟልና።
ጥቂቶች ይህንን የተፈጥሮ “ፀጋ” ለመለወጥ በአሸናፊነት ለመውጣት ጥረት ያደርጋሉ። ዕቡይ ባህርይ ወድሞ በጎው እንዲነግስ ይጥራሉ። ከራሳቸው አልፈው የሌላው ሰው “መሪ አስተማሪ” ይሆናሉ። ይህ በየእምነቱና በየፍልስፍናው ሁሉ ውስጥ አለ። መሠረቱም ይመስለኛል።
የምንኩስና መሠረቱ ይኧው ነው። መነኮሰ ማለት “ሞተ” ማለት ነው ብለውናል። የዚህ የ“ሞተ” አንድምታው ምድራዊ፣ ስጋዊ፣ ሰዋዊ ፍላጎትን ገዛ፣ አንበረከከ፣ አስገበረ ማለት ነው። ለእኔና ለእናንተ መሰሎች። “ርቋል ልቋል” ማለት ነው። ፀጋዬ በ“ሰቆቃወ ጴጥሮስ” ስለአቡነ ጴጥሮስ ያለውን ያስታውሰኛል: -
“…እንድፀና፣ በፍርሃት እንዳልታሰር
በውስጤ ከሚታገለኝ በስጋ አውሬ እንዳልታወር
ለየእለቱ ሞት እንዳልሰንፍ
የኪዳን ቃሌ እንዳይነጥፍ”
“በስጋ አውሬ እንዳልታሰር” እና “የኪዳን ቃሌ” የሚሉት ቁልፍ ቃላት ይመስሉኛል። የሰውን ደካማ ጎን አሸንፎ መውጣትን (transcend) ያመለክታል።
አባ ማቲያስ መነኩሴና “ጳጳስ” ናቸው። የእሳቸው መመዘኛ ሚዛኑ የላቀ የወርቅ ሚዛን ነው። “ሂዱ አስተምሩ… ግራችሁን ቢመቷችሁ ቀኛችሁን ስጡ…” ያለው የናዝራዊው ኢየሱስ “ወኪል” መሆናቸው ነው። በዚህ መለኪያ የአባ ፅሁፍ እንደገና እንዲነበብ እጋብዛለሁ። ለጊዜው ለውይይት ያክል የእኔ ጽሁፍ በሙሉ “ስህተት ነው” እንበል። ቢሆን እንኳ አንድ መነኩሴ፣ አንድ “ጳጳስ” ይህን ሁሉ ስድብ፣ ዘለፋ መፃፍ ነበረባቸው? መቼና እንዴት አወቁት? ካወቁም ይህንን የ“ስጋ አውሬ” እንዴት ፈትተው ለቀቁት? በማንም ቢመጣ የሚከብድ ነው። ጨዋ ሰው ለመሆን የግድ መመንኮስ መጰጰስ ያለብን አይመስለኝም። ጨዋነት ከቤት ከጎረቤት የምናገኘው ነው። ትምህርት ሞርዶ አሻሽሎ ወደተሻለው ወደሚቀጥለው እርከን ያደርሳል ብዬ አምናለሁ። ይህ ነው ያስደነገጠኝ። ይህ ነው ያስፈራኝ። አባ የተጠቀሙባቸውን ስድቦች በአማርኛ እረዳለሁ። በጋሞኛ ግን ጭራሽ ቃላቶቹም የሉም።
በመጨረሻ
ReplyDeleteአባ ማቲያስ ስለእምነቴ/ስለአለእምነቴ ብዙ አሉ፣ አብጠለጠሉኝ።… “እኔ ነፍስ ካወቅሁ በምሉዕ በኩለሄ (omnipotent) መኖር አማኝ እንጂ የተወሰነ ቅርንጫፍ ተከታይ አይደለሁም…” ያልኩትን አፌዙበት። ላስረዳ ይፈቀድልኝ: -
እኔ ኢትዮጵያዊ ነኝ። እኔ ጋሞ ኢትዮጵያዊ ነኝ። በዚህ ኩራትም ሰላምምም ይሰማኛል። ጋሞ በ“ፆሣ” ያምናል። “ፆሣ” ምሉዕ በኩልሄ (universal) አምላክ ነው። አባት፣ እናት፣ ልጅ፣ መልዕክተኛ፣… ደቀ-መዝሙር፣ መስበኪያ፣ ማስተማሪያ የለውም። በእያንዳንዱ ግለሰብ ሕሊና ልቦና አለ። ይኖራል። እያንዳንዱ በቀጥታ “ያገኘዋል”።
ጋሞ ስለሌሎች እምነት የሚያውቀውም፣ ማወቅም ማሳወቅም የሚፈልገው የለውም። ሌላው የሚፈልገውን ማመን አለማመኑ በጋሞ ዘንድ የሚነሳ የውይይት ርዕስ አይደለም። በእምነቱ “የእኔ ከአንተ ይበልጣል፣ ይሻላል” ብሎ የሚከሰው የሚወቅሰው የለውም።
ጋሞ “በወዲያኛው አለም” (The Here After) የሚያምን አይመስለኝም። የእምነቱ እምብርት core belief እዚሁ ምድር ላይ ነው። በጋሞ እምነት የመቅሰፍት ሁሉ ምንጭ “ጎሜ” ነው። ጎሜ በልቁ ቢተረጎም “ኃጢአት” (transgression) ነው። አንድ ሰው ጎሜ ከሰራ ወዲያውኑ እንዳወቀ የመናዘዝ፣ ይቅርታ የመጠየቅና የመፅዳት ግዴታ አለበት። ሣይፀዳ ውሎ ቢያድር ይህ ራሱ ሌላ ጎሜ ነው። ቅጣቱ፣ ውጤቱ፣ መቅሰፍቱ በራሱ፣ በቤተሰቡ በሐብት ንብረቱ ሲበዛም በዴሬው (ሐገሩ) ላይ ሊደርስ ይችላል። በዚህ በፅኑ ያምናል። ከጎሜ አለመፅዳትን፣ ሣይናዘዝ አድሮ መዋልን አንድ ጋሞ ሊያስብ አይችልም። የጋሞ መንግስት እምነቱ፣ ባሕሉ፣ ግንኙነቱ በዚህ ዙሪያ የተገነባ ማለት ነው። ጋሞ መሆን ማለት ብሐረሰብ ብቻ ሣይሆን ወጥ አኗኗር (way of life) ነው። በዚህ ከእስልምና ይቀራረባል። እስልምና እምነት ብቻ ሣይሆን (way of life) ነው ይባላል።
ጋሞ እርስ በ ሱ አይካለስም። ማንኛውንም ግጭት በሽማግሌ በውይይት ይፈታል። በውይይት መፍታት (conflict resolution) የባህሉ ግድግዳው፣ ምሰሶው፣ ወጋግራው፣ ድሩና ማጉ ነው። በዚህ አብዛኛውን የደቡብ ኢትዮጵያ ባህል ይመስላል። በቅርብ ሁላችን ከምናውቀው ከጉራጌ ጋር ይቀራረባል። ስለጉራጌና ዶርዜ የፃፍኩትን ሰሞኑን አወጣለሁ ብያለሁ።
ይህን በምሳሌ ላስረዳ። ከምኒልክ ጀምሮ አዲስ አበባ ከተማ ከ50,000 በላይ ጋሞ አለ። ዶርዜ ብላችሁ ነው የምታውቁት። በዚህ ሁሉ ዘመን፣ ጋሞ ሰው ከሶ ፍርድ ቤት ቀርቦ አያውቅም። ፖሊስ ጣቢያ ይሄዳሉ። ይህ የሚሆነው እሁድ ጠጅ ጠጥተው ሰክረው ሲጯጯሁ ፖሊስ ይደርስና ነው። ሰኞ “የዶርዜ ማርያም” ነች የሚባል ቀልድ ኮልፌ፣ ጉለሌ፣ ሆንፆፆ…አካባቢ አለ። ሰኞ ሰኞ ዶርዜ ሸማ አይሰራም። እሁድ የተጣላውን ሲያስታርቅ ይውላል።
እኔ የዚህ ስርአት (way of life) ውጤት ነኝ። ከሌላው ጋሞ የሚለየኝም አለ። አንድ እርምጃ ወደፊት/ወደኋላ (እንደአመለካከት) ሄጃለሁ። የጨንቻ ገብርኤል ዲያቆን ነበርኩ። ያውም የትናየት (The best of them all) ይደርሣል የተባልኩ። ከ8 ወይም 9 ዓመቴ ጀምሮ በ13 ገደማ አበቃ።
አንድ ደካማ ጎን አለኝ። ማንበብ ነው። ማንበብ የጀመርኩት “መንግስት ትምህርት ቤት” ሣልገባ ነበር። በዚህ የንባብ ዘመናት የእምነቶችንም መሠረታዊ ቀኖና መረዳት ሞክሬአለሁ። ክርስትና በዚህ በአንድ “መጽሐፍ ቅዱስ” አተረጓጎም ዛሬ ከ30,000 ሺህ በላይ ዘርፍ (denominations) መድረሱ ያሣዝነኛልም፣ አንዳንዴ ያሳፍረኛልም። ውስጡ ሲታይ ግን እንኳን በክርስትና መካከል ያለው በሌሎችም መካከል ያለው ልዩነት ከመጤፍ ነው: – ለኔ።
….ጋሞነቴ ወደ Free thinkerነት የወሰደኝ ይመስለኛል። በ17ኛው ምዕተ ዓመት አካባቢ ጀምሮ ከአውሮጳ የመነጨ የአመለካከት ዘርፍ ነው። “አስቀድሞ ቃል ነበረ”ን ይቀበሉና ከዚያ ወዲህ ያለውን በእምነት ሣቢያ እርስ በርስ መባላትን፣ እንደሰው ልጅ ድንቁርና፣ ምቀኝነት፣ ስልጣን ፍለጋ የባህልና አካባቢ ልዩነት… አድርገው ያዩታል። ይህ መርጬ የተመለመልኩበት እምነት አይደለም። በሂደት በሃሳብ ወደዚያ አደግሁ።
የጋሞን “ፆሳ” እና “ጎሜ” እነ አባ ማቲያስ የአረመኔ እምነት ይሉታል። ከዚህም ሊያላቅቁን ጥረት አለ። ክርስትና አስተማሪ ሁሉ ጋሞ ውስጥ እየገባ ነው። ማን ከማን መማር እንደሚገባው ሁሌም ግራ ይገባኛል። ወርቅን በመዳብ እንደመለወጥ። “አትስረቅ፣ በሃሰት አትመስክር፣ አታመንዝር” የሚለውን መሠረታዊ ብለው ያስተምሩታል። ጋሞ ግራ ይገባዋል። “ይህን ምን አመጣው?” ይላል። እነዚህ ፅንሰ ሃሳቦች (tenets) ለጋሞ በትምህርት የሚሰጡ አይደሉም። እሱነቱ ነዋ። አኗኗሩ (way of life) ነው። የታወቀ፣ የተረጋገጠ፣ የተቀበለው (given) ነው።
መናኞች ወደገዳም ዋልድባ… እንደሚገቡ አውቃለሁ። እንደኔ ወደጋሞ ቢመንኑ የሚሻል ይመስለኛል። የሚመንኑለትን “ዋና ነገር” ካልመነነው የጋሞ እለት ተለት ኑሮ መቅሰም የሚቻል ይመስለኛል።
ለአባ ማቲያስም ይህንኑ እመኛለሁ። ጋሞ ውስጥ ቢኖሩ ይህንን ለእኔ የፃፉትን አይፅፉትም ነበር ብዬ እገምታለሁ። ዘለፋ፣ ስድብ ጎሜ ነው። ፃራ ወይም አንዱሮ ማረፊያ ላገኝላቸው እችላለሁ። የአባቴ አገር ነው። “ዘተፈነወት ሀበ አሰፋ ጫቦ፣ ዎጋ ሁድጋ ና ሃማ ያሬና ና”… ቢሉ በቂ ነው። “አገር ያወቀን ፀሐይ የሞቀን” ነን። በአካባቢው “ኤሌ ጋብሬሌ” አለ። የጥንት ቤተክርስቲያን ነው
አባ ማቲያስንና ሌሎችን “አንድ አካል አንድ አምሣል” የሆኑትን እማፀናለሁ። ለመልዕክቱ መልስ መስጠት እንጂ መልዕክተኛው ላይ መተኮስ የትም አያደርስም። ቃታ ከመሳባቸው በፊት “ይኧም አለ ለካ፣ ጉዱ አደባባይ ወጥቷልና” እንዲሉ ያሻል። አደባባይ የወጣውን ጉድ አላነበቡ እንደሁ የጠቀስኳቸው መጽሐፍት አድራሻ አሜሪካ ፀሐይ አሣታሚ ድርጅት (P. O. BOX 1881 HOLLYWOOD. CA 90075 E-MAIL: – ነው።
እንደኔ ኢትዮጵያን “የትና የት” ለማድረስ ነፍስ ካወቅሁ ጀምሮ ተመኝቻለሁ። የትም አልደረስኩም። መቀመቀ ለመውረድ ግን በቀጥታም በተዘዋዋሪም አልሰራሁም። በዚህ እፅናናለሁ እና ደግሞ “ላለፈው ስርየት ለሚመጣው አቅቦትን” እመኛለሁ።
እግዚአብሔር ይፍታዎ! ይፍታችሁ! በመሃይም አንደበት!